कविता - फेरफटका छायाचित्रांतल्या आठवणीतून

दिनांक – ०९/०८/२०१५ - फेरफटका छायाचित्रांतल्या आठवणीतून

सगळ्यांचे माहीत नाही पण बहुतांशी लोकांच्या बाबतीत (अर्थात त्यात मीही आलो) गेल्या १०-१२ वर्षापासून म्हणजे जेंव्हापासून डिजीटल कॅमेरा आला आणि सर्वसामान्यांना तो सहजसाध्य झाल्यापासून आणि त्यामुळे छायाचित्रे घेणे बिनखर्चिक झाल्यापासून छायाचित्रे घेण्याचे पेवच फुटले.  त्यापुढे जाऊन सगळीकडे मोबाइल मध्ये कॅमेऱ्याची सोय झाल्यापासून तर एरव्ही ज्या गोष्टींचे छायाचित्र कोणीही घेतले नसते त्या गोष्टींची अगणित छायाचित्रे पण घेतली जाऊ लागली आहेत. पूर्वी साध्या कॅमेऱ्याने घेतलेले छायाचित्र एकदाच घेता येत असे आणि ते डेव्हलप करण्यासाठी खर्च येत असल्यामुळे सर्वजण छायाचित्रांचा मागे जात नसत आणि जे जात असत ते पण खूप विचारपूर्वक एक एक छायाचित्रं घेत असत. मी १९८५ सालानंतर जेंव्हा फोटोग्राफी करू लागलो तेंव्हा काही पुस्तके फोटोग्राफीवरची वाचली त्यात नाव आठवत नाही पण एका फार मोठ्या छायाचित्रकाराचे वाक्य वाचले होते, त्याचा अर्थ होता – photography is knowing when not to take a photograph  किंवा a good photographer is the one who knows when not to take photograph. आता ह्या वाक्याला कितपत अर्थ उरला आहे कोणास ठाऊक? कारण हे वाक्य माहीत असूनही आणि आधी ते पाळूनही गेले १० वर्ष हाती डिजिटल आणि मग मोबाइल कॅमेरा आल्यापासून अगदी कुठल्याही वा वाटेल त्या गोष्टींचे फोटो न घेऊनही, मी स्वतःच प्रचंड प्रमाणात फोटो घेतो आहे. अनेकदा जाणवते ज्या गोष्टीचे, प्रसंगाचे आपण छायाचित्र घेतो आहोत तिचा आनंद घेण्याऐवजी आपण छायाचित्रेच घेत बसतो. हे जाणवते तेंव्हा मी छायाचित्रे घेणे थांबवतो, पण पुन्हा विसरायला होते हे शहाणपण आणि फोटो घेणे सुरू होते ....

मूळ प्रसंग व घटनेला विसरून गरजेपेक्षा छायाचित्रे घेणे ह्याहून महत्वाचे मला जाणवले ते घेतलेली छायाचित्र पहिली न जाणे, कधीतरी पाहू असे म्हणत कधीच न पहाणे आणि खंडीभर नव्या छायाचित्रांची भर पडत असल्यामुळे दिवसागणिक न पाहिलेल्या छायाचित्रांची संख्या वाढतच जाते, वाढतच जाते. काम / अभ्यास तुंबले की त्याचे एक वेगळेच दडपण येऊन सामान्यत: जेवढे काम वा अभ्यास आपल्याकडून होऊ  शकतो तितकेही व्हायचे बंद होते आणि कामाचे वा अभ्यासाचे तुंबणे/बाकी पडणे वाढते.  इतरांचे वा तुमचे माहीत नाही पण माझे तरी असेच झाले होते, गेल्या अनेक वर्षात मी जमा झालेली छायाचित्रे पहिलीच नव्हती आणि जेवढे छायाचित्रे पाहण्याचे बाकी पडत गेले तेवढे ते आणखी मागे पडत गेले,  शेवटी अचानक योग आला, सगळी नाही पण खूपशी छायाचित्रे पहिली गेली आणि त्या अनुभूतितून ही कविता सुचली.........

एकच सांगावेसे वाटते की हा फेरफटका एक छान अनुभूति होती, तुम्ही जर नसतील पाहीली तुमची गोळा झालेली छायाचित्रे अनेक वर्षात तर जरूर वेळ काढा आणि मारून या छायाचित्रातील आठवणीतून फेरफटका .........

कविता – फेरफटका छायाचित्रांतल्या आठवणींतून 

(संकल्पना ३०/०७/२०१५ लेखन ०६/०८/२०१५ बडोदे – चेन्नई प्रवास – दुपार ते रात्र)

अनादी, अनंत, अखंड  कालप्रपातात

वाहून जाणाऱ्या सुखद, रम्य क्षणांच्या  

घेतलेल्या अनेकविध छायाचित्रांचे

त्यांना जोडलेल्या आठवणींचे

एक निबिड जंगलच उभे झाले   

कुठल्याश्या अनामिक भीतीने

शिरलोच नाही मी कधीही ह्या जंगलात  

भीतीने दूर पळताना की काय

पण छायाचित्रांतल्या आठवणींच्या जंगलात 

शिरलो कसा, कधी, का कळलेच नाही                 ||

अनोळखी जंगलात वाट चुकलेल्या,

घाबरलेल्या वाटसरू सारखे

चाचपडू लागलो छायाचित्रांना

पानांच्या सळसळीने, अनोळखी आवाजांनी

वेड्यावाकड्या सावल्यांनी दचकावे, बिचकावे  

चालावे तर घुसावा काटा पायात

वा रूतावा पाय चिखलात

बोचकरावे अंगाला काटेरी झुडुपांनी

झाले तसे सुरवातीला छायाचित्रे पाहताना

त्यातल्या बंद आठवणी अनुभवताना                  ||

सरावले हळूहळू डोळे, कान, मन 

छायाचित्रांच्या त्या जंगलाला

आठवणीतील प्रवासाला

उघडला मग समोर अनमोल खजिना

छायाचीत्रांमधल्या आठवणींचा                        ||

पाहिले तर सभोवती फुलाला होता

रंगीबेरंगी, मोहक, प्रफुल्लित

फुलांसारख्या आठवणींचा मळा

बागडलो त्यात मनमुराद

बसलो मग निवांत पाय सोडून

झुळझुळत वाहणाऱ्या आठवणींच्या निर्झरात             ||

चढलो उत्तुंग झाडांसारख्या आठवणींवर

पाहिले छायाचित्रांतील विश्वाच्या पसाऱ्याला

झोपलो निवांत डेरेदार आठवणींनी

फैलावलेल्या घनदाट थंड सावलीत

कोसळल्या आठवणी छायाचित्रातून धबधब्यासारख्या

सोबत त्यांच्या मीही रडलो बांध तोडून                ||

जंगलात भेटली सभोवतालची माणसे नव्याने

काही मूळ रूपाने, काही अभावाने

मी ही भेटलो स्वतःला अनेक रूपाने

कळले हे ही, कायमची गेलेली माणसे

आहेत जिवंत इथेच आठवणींसह              ||

कोणास ठाऊक कसे आपोआप

अभावितपणे अनुसरले संकेत छायाचित्रांचे

आलो कसा बाहेर जंगलातून कळलेच नाही

आहे जाणवते एवढेच,

गेली ती अनामिक भीती

गेले ते भूतकाळापासून दूर पळणे

घेऊन आलो आहे मजसवे

छायाचित्रातल्या आठवणींचे समृद्ध जंगल              ||